D-Lɩslaambã sẽn ning b toog wʋsg ne dĩin-kãngã taasgo
Wẽnd Tẽn-tʋʋma, Wẽnd pʋʋsg la A tɩlgr be a yĩnga koeesã, la a tʋʋmã, la tʋʋm nins a sẽn yã n sĩndã, yaa bũb sẽn vẽnegd Wẽnd goamã A naam zẽkame, n welgd saglsã la gɩdgrã sẽn be Lɩslaoongã dĩin pʋgẽ. Lɩslaambã sẽba b sʋka, sẽbr tεkẽ, ne hadiis-rãmbã kẽnesgo, la b nidg pãng tεkẽ n na n bɑl koees nins sẽn yaa paasgã, sẽn ka Tẽn-tʋʋm koeesã, Wẽnd pʋʋsg la A tɩlgr be a yĩnga, la lɩslammbã leb n wilga koees nins sẽn yag n rogl Nabiyaamã, Wẽnd pʋʋsg la A tɩlgr be a yĩnga, la b rɩgl na-kẽndɑ sẽn ta tεka, yel kãngã pʋgẽ, tɩ sõmb ne ned fãa gill sẽn rat n na n rɩk hadiis-rãmbã n tɑɑs zãmɑɑn rãmbɑ n yi zãmɑɑn rãmb ɑ tɑɑbẽ t’ɑ gũus-bɑ.
La d na n gomame, koεεg-koεεga sẽn kẽed bãng kãngã wεεgẽ, (hadiisã bãngre) sẽn na yɩlẽ, tɩ vẽneg ne karemda, bãngr ninga Lɩslaambã zama sẽn welg n yi dĩin-rãmbã fãa ne-ɑ wã, ne Wẽnd sẽn yols a zugu, A dĩinã gũubu, tɩ dĩinã yaa yɩlemde, n yaa vẽenega, zĩri-beed la gʋrgʋnd ka gẽdgd-a lae-lae, sẽn sɩng zamaan-rãmb lɑ wɑkt-rãmb sẽn looge.
Ad b tɩkɑ Wẽnd Goamã la A Tẽn-tʋʋmã goamã taasgẽ yεl ɑ yiibu sẽn yɑa zu-raado bãmbɑ lɑ:
ruls ne zugu, la gʋls gʋls-rund zugu, la pipi lɩslammbã rag n yɩɩme n yɩɩd zamaan-rãmbã fãa ne rulsg sẽn yaa sõma, lɑ fɑseng sẽn yɑlme, la rẽnda yaa sẽn mik tɩ b pʋtẽerã yaa sẽn yɩlge, tɩ b tʋbã noome, la wãnde yaa yel sẽn yaa vẽenega ne ned ning sẽn karem b kibayã la a bãng b yellã, Ṣahaabg rɑ wʋmdɑ hadiis Wẽnd Tẽn-tʋʋm noorẽ wã, Wẽnd pʋʋsg la A tɩlgr be a yĩnga, t’a ruls-a sõma, n yẽs-a ɑ poorẽ-dãmbɑ, sẽn yaa (Taabɩ’ʿɩna) Pʋgdbã, rẽ poorẽ, yẽ me rulsd-a lame n rɩk n taas yẽ me poorẽ rãmba, tɩ yaa woto bala, tɩ togsgã tikrã kell n tongdẽ, n wa tʋg n ta hadiisã bãngdbã yembr nengẽ, sẽn gʋlsdbã, yẽ me ruls-a n tigm-a gaf pʋgẽ, n rɩk gaf-kãngã n karemd a karem-biisi, tɩ bãmb me rulsd hadiis-kãensã la b gʋlsd-a, la b le rɩk-a n karem b karem-biisi, yaa woto bala tɩ tũnugd taaba, hal tɩ gãf-kãnsã wa tʋg n ta zamaan ning sẽn wat bãmb poorẽ wã, ne so-kãngã la na-rɩkr-kãngã.
La woto n kɩt tɩ b ka reegd hadiis sẽn yi Wẽnd Tẽn-tʋʋm nengẽ -Wẽnd pʋʋsg la A tɩlgr be a yĩnga- lae, rẽndame tɩ b bãng (ɭsnaadã) togsgã sẽn tikã, sẽn yaa (Rʋwaatã) toagsdbã, neb nins sẽn togs hadiisã t’a wa ta tõndã.
La yel-kãngã me kell n tabla ne bã,gr a to, lɩslaambã zama sẽn welg n yi ne zama a taabã fãa gilli, yẽ me la (ʿɭlmɩ-rrɩgεεl) ” roap yεl bãngre”, maa (ʿɩlmʋ Al-gεrh watta’ʿdɩɩl) ” ɑ golmɑme ne ɑ tẽegɑ tɩrgɑ bãngre”.
Yẽ me yaa bãngre, b sẽn get (Rʋwaatã) hadiis-rãmbã toagsdbã yεlẽ, sẽn rɩkdb Wẽnd Tẽn-tʋʋmã hadiis-rãmbã, Wẽnd pʋʋsg la A tɩlgr be a yĩnga, tɩ tatã, rẽnd b modgdɑ ne b kibayã karengo, b rogmã yʋʋmã la b kũumã yʋʋmã, b karen-saam-rãmb la b karen-biisi, la bãngdbã sẽn gom b yell tɩ b yɑɑ bɑs-m-yãm rãmbɑ, la b bãngrã yõgneg sẽn ta to-to la b rulsgã sẽn yaa sõma n ta to-to, la b sẽn leb n zʋgl ne bũmb ninga sẽn yaa basem-yam la sɩd togsgo la zẽng sẽn ka yɩ ne rẽnda, sẽn yaa yel nins sẽn sẽbgd hadiisã bãngd zugã, bʋɩl yĩng tɩ b na paam n bãnge, tɩ hadiisã ning sẽn togsã sã n yaa (Ṣahɩɩh) mɑngɑme, sẽn tũ ne toagsdb nins a sẽn lolm n wa wã.
Ad a yaa bãngre, tɩ zamã-kãngã welg ne-a, tɩ yaa yã-beed sẽn yi b nengẽ, sẽn na paame n bãng goam ninsa b sẽn yet tɩ Nabiyaamã n yeelã sɩdlem sẽn ta tεka. La ka be zamaanã kʋdʋm sẽn loog pʋgẽ, sẽn na n sɩng a sɩngrã, n tɩ tãag tõnd sẽn be rũndã wã, tɩ nindg pãng wʋsgo sẽn yaa bedr woto n zĩnd ne ned goam sẽn yi nebẽ wã wala b sẽn nindg pãnga ne Wẽnd Tẽn-tʋʋmã hadiis-rãmbã ye, Wẽnd pʋʋsg la A tɩlgr be a yĩnga.
Ad yaa bãngr sẽn yaa bedre, tɩ b gʋls-a gaf-rãmbã pʋsẽ, sẽn get wʋsg ne (Rɩwaayat Alhadiiṯ) hadiisã togsgã, la nebã yεlẽ kibae kũuni sẽn welse, sẽn yɑɑ neb tus ka tεgse sẽn togsd hadiis-rãmba. Rẽ ka baa fʋɩ yĩnga, rẽndame tɩ yaa bãmb n yɩ sʋka n na n rɩk Wẽnd Tẽn-tʋʋma hadiis-rãmbã -Wẽnd pʋʋsg la A tɩgr be a yĩnga- n taas zãma nins sẽn pʋgd bãmbã. La bãng kãngã pʋgẽ, (Mugεεmala) sõm-mɑɑneg ka a pʋgẽ ne ned baa a yembr nebã pʋgẽ ye, balaɑ, a yaa wala zɩslem mɑkdgɑ, ɑ pẽes n togsɑ pʋgẽ, b yeta zĩri-be-nedã t’a yaa zĩri-be-nedã la b yeel sɩd-soaba, t’a yaa sɩd-soaba. La rulsg sẽn pɑ bɩ lɑ sẽn bɩ wã t’b yɑɑ boto, lɑ b rɩglg zeng-raado sẽn tɩre t’ɑ bãngdbã mi-a.
La hadiis ka yɩt (Ṣahɩɩh) sõma bãmb nengẽ, rẽndame tɩ (sɩlsɩlãt arrʋwaatã) toagsdbã lolengã kell n tõk taaba, tɩ tẽeg tɩrga, la sɩd togsgo n lɑgm ne rulsg sẽn tar pãnga lɑ bãngr-yõgngo zĩnd toagsdbẽ wã.
Yell a to sẽn be hadiisã bãngrẽ, yaa:
(Ta’ʿaddʋd sɩlsɩlat al-ɩsnaadɩ lɩlhadiiṯ al waahɩd) yaa gomda tikr lolengã soɑyã sẽn wat n wʋsgde hadiis a yembr zugu, tɩ hadiisã sẽn togs n yi Wẽnd Tẽn-tʋʋmã -Wñed pʋʋsg la A tɩlgr be a yĩnga- ɑ wɑtɑme n tũ soɑy sẽn yɑɑ wʋsgo sẽn yi togsdbã tikr lolengã, rẽnd hadiis a yembr tõe n taa (ɭsnaad)togsdb tikr a yiibu, maa a tãabo, maa tikdb a naase, raar ninga tata piiga, raar ning pʋs n yɩɩd rẽnda.
la hadiisã (Sɩlsɩlat Al-ɩsnaad) toagsdbã tong taabã sã n yɩ wʋsg fãa, lɑ hadiisã me sẽn tɑl;d pãnga, tɩ bas-m-yamã leb n paase tɩ yaa Wẽnd Tẽn-tʋʋmã -Wẽnd pʋʋsg la A tɩlgr be a yĩnga- n yeel-a, rẽnd hadiis ning neb sẽn yɩɩd piig sẽn yaa (Ṯɩƙaat) bas-m-yam-rãmb sã n toags-a, a (Ṭabaƙaatã) zamaanã fãa pʋgẽ, b boonda hadiis-kãnga tɩ (Al-mutawaatɩr) Togsdb sẽn yaa wʋsgo, la yẽ me lɑ gomd reegr sẽn tʋg n zẽk n wil n yɩɩd lɩslaambã nengẽ, la yell sã n yɑɑ bedr Lɩslɑɑngã dĩin pʋgẽ, wala lɩslaoongã zeng-raad vẽnegre bilg-n-taare, mikdame tɩ yɑɑ hɑdiis-rãmb togsgb sẽn yɑɑ wʋsgã (Mutawaatɩr) n wa a pʋgẽ n yɩɩdɑ. La yel ninga a sẽn wa ne wã, sã n mikame tɩ yaa dĩinã wilẽ wã la yεl nins b sen pʋ-nonglmã, mikdame t’a toagdsbã tikrã yɩta bilfu, tɩ ning-toɑɑg ne-ɑ wã yɑɑ vɑlengɑ
La nidg toɑɑg ne kibɑe wã reesgo sẽn yɩɩd zẽkre, lɩslaambã ning b toaag ne taasgã na zemse, yɑɑ Alkʋrãanã taasgo, a pɑɑma koglg wʋsgo, ɑ gʋlsg wεεngẽ lɑ ɑ rʋlsgẽ, lɑ ɑ gom-biisã mɑnegre, la a gʋls-biisã sẽn yit to-to, la a sẽn karemd toto. Lɑ b reeg-ɑ lɑ ne togsdb tikr sẽn yɑɑ tusa, n tʋg neb tusɑ-rãmbẽ tɩ kell n yaa woto n tãɑg zãma nins sẽn pʋgdã n ledsd taaba, rẽnd n kɩt tɩ sãang la toeeng nug ka kẽ a pʋgẽ ye, yʋʋm-dãmbã sẽn loogã fãɑ. Rẽnd Alkʋrãan ninga b sẽn karem wĩndgã sẽn lʋɩtẽ, yaa yẽ bala la b sẽn karemd wĩndgã sẽn pukdẽ wã, yaa yẽnda bal la sẽn be tẽngã ween-vɩɩs kõbg toor-toorã, tɩ woto yaa sẽn sɩdg Wẽnd koεεgã, A Naam zẽkyã:
(Ad yaa Tõnd n sik Alkʋrãanã, la ad yaa Tõnd n na n gũ-a.)
{Al-higir 9}
H-La wãnde loogr poorẽ:
Rẽnd yaa woto la Lɩslaoongã dĩin ning sẽn vẽnegde tɩ b welg Wẽnd a Ye tãa ne tũudumã la sobendã, à zo-raoogã tagmase yaa (Laa’ɩlaaha ɩlla Allaah= soab ka be rẽnda Wẽnde).Yaa woto la Lɩslaoongã dĩin ning Wẽnd sẽn yar ne A yembsã tɩ yaa dĩinã.
(Rũnda M pidsa y dĩinã n kõ-yã, la M pids y zugu M neemã wã la M yar Lɩslaoongã ne-yã tɩ yaa dĩini)
[Al-Maa’ɩda 3].
Yaa wãnde la Lɩslaoongã dĩin, ning Wẽnd sẽn ka reegd ned baa a yembr nengẽ dĩin sã n pɑ yẽ wã.
(La sẽn baooda dĩin zẽng sẽn pa yɩ ne Lɩslaoongã, b pa na n tol n reeg a yĩng ye, la yẽndɑ Yaoolem raarã a yaa bõn-soaba;)
[Aal-ɭmraan: 85.]
Yaa woto la Lɩslaoongã dĩin ninga, ned sẽn kõ sɩd ne-a la a tʋm tʋʋm sõmse, a yɩta ned ning sẽn põse, n paam pʋɩɩr ne arzãn-rãmb sẽn yaa vɩɩ-noog zĩiga.
Ad neb nins sẽn kõ sɩdã la b tʋm tʋʋm sõmã wã, arzãn na-tẽngã la b zĩndug zĩiga.*
B yɑɑ paɑdbɑ a pʋgẽ, b pa baood zĩ-zẽng tedgr ye.)
[Alkahfʋ 107, 108]
Yaa wãnde la Lɩslaoongã dĩinã, a ka bũmb sẽn welg ne zama nebã pʋgẽ ye, a leb n ka toor zall ne kõbgo nebã pʋgẽ ye, ad ned ning sẽn kõ sɩd ne-a la a bool nebã n tʋg-a, yẽ soab n sõmb ne-a, la yẽnda soab n yɩɩd waoore Wẽnd nengẽ, A Naam zẽkyã.
(ad yãmb sẽn yɩɩda waoogr Wẽnd nengẽ yaa sẽn yɩɩda yãmb ne Wẽnd zoεεga)
[Alhʋgʋraat 13]
La zao tõnd zugu, tɩ d nẽk karemdã, n wilg-a yεl sẽn sẽb zug wʋsgo, sẽn gɩdg nebã ne dĩin-kãngã sʋkɑ, n gɩt-ba tɩ b ka kẽed-a ye:
Pipi: yaa b sẽn zɩ Lɩslaoongã dĩinã, a Loεεga la a (Šari wã) a Bʋʋdã, la a zʋgd-rãmba -le nebã pʋsẽ yaa bεεb ne b sẽn ka mi bũmb ningã- rẽ yĩng kɩtame tɩ ned ning sẽn sẽb a sʋka n na n bãng Lɩslaoongã dĩinɑ, bɩ a kareme, n leb n kareme, halɩ n tʋg n bãng dĩin-kãngã a yẽgẽ wã, la karengã me leb n tũ ne raab sẽn zemse n tẽeg tɩrgɑ, tɩ yaa sɩd la a baooda, n pidg n yi yɑmleoog buudã fãa.
Yiib soaba: yaa ned sẽn na n tar zẽngre ne dĩinã la rog-n-migsã la mining ning a sẽn bɩ a soab zugã, n ka na n tags woko lɑ maag-m-menga n gese rẽ yĩnga yẽ sẽn bɩ dĩin ning zugã ɑ yaa sõmã bɩɩ, bɩ a ka sɩda? Tɩ bu-welsgã rãmbd-a t’a tõdgd dĩin fãa sẽn ka yẽ saam-rãmbã la a yaab-rãmbã dĩinã. Rẽnd zẽngrã a mumda nin a yiibã n yẽt tʋbã la a pĩid yamã, tɩ nisɑɑlã ka tagsd ne ɑ yɑm-rɑɑb la tẽng-n-sʋgre ye, a leb n ka welgd lika la vẽenem ne taab ye.
Tãab soaba: yaa yõorã meng yamleoogã la a raabã, rẽnd ɑ wẽndɑ tagsgã la raabã n tʋg ɑ sẽn rɑtẽ wã, n wãɑd ninsaalã ɑ sẽn ka ning a yamẽ zĩig ningẽ, n leb n gɩdg-a gɩdig kεgingɑ n yi sɩdã reegre, la sak-n-tũ sɩdã.
Naas soaba: yaa tudgr-rãmb sãnda la w]ug yood sɑndɑ sẽn be lɩslaambã sãnda nengẽ, tɩ b yetd rẽ be Lɩslɑɑngẽ wã zĩri-beedo la pasg-n-rogle bɑlɑ, lɑ Lɩslaoongã yaool n yaa sẽn zãage n yi yel-kãensã. La nebã fãa gill bãnge tɩ ad Wẽnd dĩinã b ka rɩkd ninsɑɑlbã tuudgã n rogl-ɑ ye.
La ad sor sẽn yaa nana sẽn nɑ n tũ n bãng sɩdã la kãndagrã, yaa tɩ nisɑɑl toglg ne a sũurã n tʋg Wẽnde, n yaa lebs-m-meng soaba, n yaa Wẽn-zoεta, n gãneg a meng n tʋg Wẽnde, n kos-A t’A kãndag-a n tʋg sor sẽn yaa tɩrgã, la dĩin sẽn remse, dĩin ning Wẽnd sẽn nongã la A yard-a wã, la ad yamb paamda vɩɩm sẽn yaa noogo, lɑ zu-noog sẽn ka tar saabo, zu-beed sẽn ka be a poorẽ lae-lae tɑ sã n mɑɑn rẽ. La a bãng tɩ ad Wẽnde, A reegda boaand kosgo t’a sã n bool-A, Wẽnd yeelame, A Naam zẽkyã:
(lɑ Mɑm yembsã sã n sok foo Mɑm yelle, rẽnd Mɑm pẽeme, M deegdɑ boɑand boolgo, t’ɑ sã n bool-Mɑ, bɩ b mɑɑn M sẽn nɑ reeg b yĩngɑ lɑ b kõ sɩd ne-mɑ tɩ sãnd-sãnde b nɑ kãnde)
[Al-baƙara 186]
Gafã pidame, Wẽnd pẽgr be.